Azərbaycan Nəşriyyatları - "bir kitabdan daha artıq"

Bir ölkədən bütün imidləri üzməyin “mən nə olursa olsun, ümidliyəm” deyən birisi üçün necə ağır bir şey olduğunu bilmirsiniz yəqin. Böyüdükcə sanki hər kəs əl-ələ verib üstünə yürüyür ki, bütün arzularından, bütün istəklərindən, özün üçün qurmağa çalışdığın o romantik gələcəyin xəyallarından əl çəkəsən. Bax ona görə də, Azərbaycan adlandırdığımız bu quru parçası istedadların doğulduğu deyil, boğulduğu yerdir.

19 yaşımda, daha doğrusu 2-ci kurs tələbəsi ikən yazmaq sevdasına düşdüm. Bir neçə hekayə və şeirdən sonra roman ideyasına kökləndim. İlk başlar çətin gəlirdi. Sanki uzaqdan çox nəhəng görünən bir qaya parçasını götürmək sevdasıydı mənim roman yazmaq istəyim. Gücüm nə qədərinə yetdi, bilmirəm amma, mən o qayanı qaldıra bildim. Özü də bir dəfə də deyil... Əvvəlcə Roman Azərsoy, daha sonra Qızıl Çağ romanlarını yazdım.

Beyninizi qurcalayıb orada oxuduqlarınız arasında bu romanların adlarını nahaq yerə axtarmayın – tapa bilməyəcəksiniz. Çünki siz o romanları oxumamısınız. Çünki mən artıq fərqinə varmışam ki, yaşadığımız ölkədə əsas iş ağır qayaları yerindən qaldırmaq deyil, onu qaldıra bildiyini insanlara göstərə bilməkmiş...

Oturub uzun-uzadı romanlarım haqqında da yaza bilərdim. Bu romanların mənə sonda atv, azvision kimi saytlarda məqalə yazmağa gətirdiyindən və ən əsası bu blogu bəxş etdiyindən falan. Reklamları bitirib həqiqətlərə keçmək istəyirəm.

Məqalənin əvvəlindəki abzasla sizə çatdırmaq istədiklərimi demək istəyirəm. Yaxınlaşdığım nəşriyyatların bir çoxunun devizi “kitaba xidmət edirik” olsa da, elə ilk suallarında aydın olurdu ki, dəqiq nəyə xidmət edirlər. Təkcə onu deməyim kifayətdir ki, yaxınlaşdığım nəşriyyatların heç biri kitabın içərisində nə yazdığımı soruşmayıblar. Təxminən dedikləri belə bir şey olub: “Kitabın ebatları nələrdir?” (neçə səhifə, hansı ölçüdə və şriftdə?) Daha sonra az müddət gözləməyimi və qiyməti çıxaracaqlarını. Qiymətlərin kosmik səviyyədə olmasından aydın olur ki, kitab adından istifadə edərək biznes qurulmuşdur. Yəni mən kitabın içərisində onların özlərini söymüş olsam, bunun bir fərqi olmayacaq. Dediyimiz məbləği ver və söy!

Maraq üçün xaricdə kitab məsələlərinin necə həll olunduğunu öyrənmək istədim. Xarici nəşriyyatlarda, məsələn elə çox uzağa getmədən Türkiyədə məsələ belədir ki, nə qədər pulun olursa olsun, kitab çapı üçün pul keçərli deyil. Kitab bəyənilməlidir və bundan sonra o nəşriyyat hesabına dərc ediləcəkdir.

Məlumat üçün deyim ki, ölkəmizin ən nüfuzlu nəşriyyatında da məsələ pul ilə həll olunur. Mexanizm belədir: Nəşriyyatın rəhbərinə yaxınlaşırsan, o da səni gözəl bir xanımın yanına göndərir. Oturduğu masasının arxasında “kitaba xidmət edirik” yazılmış xanım kitabın ebatlarına uyğun qiymət hesablayır, amma bu dəfə qiymət dollarla deyilir. Yəni dollar qalxsa belə qazanan Amerika və nəşriyyatımız olur. Fərqli olaraq bu dəfə xanım belə bir şey də soruşur – kitab tərcümədi, ya öz kitabınız? ... Əvvəlcə öz kitabımdır deyirəm, xanım standart olaraq qiyməti elan edir. Daha sonrasında soruşuram ki, tərcümə olsaydı prosedur necə olacaqdı? Cavab belədir ki, əgər kitab tərcümə kitabı olsaydı müəlliflik hüquqları həll edilir və sonrasında tərcüməçiyə qonarar bağlanır. Yəni hansısa Con Qrey`in kitabı asanlıqla mənim ölkəmin nəşriyyatında çap olunur, amma mənim kitabım yox. Bir yazıçı nə qədər aciz ola bilər ki, nəşriyyata öz kitabını tərcümə kimi qələmə versin? Bəli, bunu mən etmişəm. Çünki bura Azərbaycandır və buradakı nəşriyyatlar ancaq “kitaba xidmət edirlər”. Belə ki, əgər alınsa idi, Qızıl Çağ kitabı hansısa Con Qrey`in olacaq idi və əslində müəllifi olan mən olacaqdım kitabın tərcüməçisi. Amma çox şükr ki, alınmadı, yoxsa bundan sonra nəşriyyatlarımızı indiki məqaləmdən daha çox biabır etmək şansım olacaqdı.

Xülasə, mən ölkəmi çox sevirəm və gələcəyə ümidliyəm. Nə qədər çox alçaq ölkəmlə mənim arama girməyə çalışsa da, bir gün o qələm mənim də əlimə keçəcək! Necə ki, artıq keçir də! Yəni oxucularımız yazarlarımızdan əvvəl nəşriyyatlarımızı qınamalıdır. Çünki bütün bu sadaladıqlarım əsasında yüzlərlə istedadlar batır, kitablar - əsl kitablar tozlu rəflərdə unudulub gedir. Əvəzində isə pulu olan lazımsızların lazımsız kitablar külliyyatı əsl kitab rəflərini daşırıb-doldurur və oxucular da, Azərbaycan müəlliflərini istənilən şəkildə tənqid edə bilirlər.  

Seymur ORUC`u

Facebook`dan izlə

İnstagram`dan izlə